Τρίτη 21 Απριλίου 2009

Ya basta*

Αφορμή για αυτή την δημοσίευση αποτέλεσε ένα σχόλιο του αγαπητού Rizobreaker στην προηγούμενη μου ανάρτηση, σύμφωνα με το οποίο «δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να πάρουμε την εξουσία (σύμφωνα με τους Ζαπατίστας)» και «Πως να αλλάξεις κάτι μέσα σε ένα σύστημα του οποίου τους θεσμούς ελέγχει από το 0 ως το 100 μια συγκεκριμένη τάξη (η αστική);»


Πριν ξεκινήσω να γράφω όσα γράφω, οφείλω να σας πω ότι την άποψη μου αυτή έχουν διαμορφώσει (και συνεχίζουν να διαμορφώνουν) πέντε πράγματα: α) η πραγματολογική ένδειξη ότι η Πολιτική και οι Πολιτικοί είναι διεφθαρμένη και διαφθαρμένοι με την εξουσία να «αναλαμβάνει» αυτό τον «μεταρρυθμιστικό» ρόλο, β) τα όλο και αυξανόμενα μαζικά και αντιεξουσιαστικά κινήματα ανά την υφήλιο, γ) το κίνημα των Ζαπατίστας, δ) το ομώνυμο βιβλίο του μαρξιστή Αμερικανού Καθηγητή, John Holloway** και ε) το τέλος του κρατικού μαρξισμού.


Ξεκινάμε λοιπόν από μία ανάγκη. Ποιά είναι αυτή; Μα να αλλάξουμε τον κόσμο μέσω μιας παγκόσμιας επανάστασης. Είναι καθαρά μαρξιστική μανία αυτή, η αλλαγή δηλαδή προς το καλύτερο που τις περισσότερες φορές απέτυχε (ως μαρξιστής δε τολμώ να πω ΟΛΕΣ) γιατί προσέκρουσε στον ύφαλο της εξουσίας που στο όνομα της υποτάχθηκαν ακόμα και οι πιο ιδεολόγοι από τους ιδεολόγους. Έχοντας λοιπόν ως γνώμονα όλα τα παραπάνω προσπαθώ να αντιστρέψω τη βασική αυτή μαρξιστική λογική και να δανειστώ τα λόγια του Holloway που αναφέρει σχετικά: «Ο μόνος τρόπος που μπορούμε να φανταστούμε σήμερα την επανάσταση δεν είναι ως κατάληψη της εξουσίας αλλά ως κατάλυση της εξουσίας». Εξάλλου η πολιτική και δη ο μαρξισμός είναι ζωντανά κύτταρα ενός συνεχώς μεταλλασσόμενου κοινωνικού ιστού και δεν «χωράνε» τελεολογίες και δογματισμοί του τύπου «αυτό είναι το σωστό, τελεία και παύλα Αλέκα (παράδειγμα) είσαι κ…α.». Ακούγεται αναρχικό; Ίσως. Ίσως είναι αναρχομαρξιστικό. Αλλά ας προσπαθήσουμε να μην το εντάξουμε κάπου.


Έχουμε λοιπόν από τη μια την εξουσία και από την άλλη όλους εμάς που είμαστε υπό την επήρρεια της. Η ανάγκη για αντίδραση είναι εμφανής. Το 99% των blogs σήμερα αυτό υποδηλώνουν άμεσα ή έμμεσα. Πάλι θα «δανειστώ» τη θεωρία του καθηγητή και θα πω ότι τα μαρξιστικά κινήματα που γνωρίσαμε ήταν αντικατοπτρισμοί της εξουσίας. Ένα αντί με σκοπό να γίνει επί. Αυτό έγινε λοιπόν και απέτυχε. Εδώ εισάγεται ο προβληματισμός να αλλάξουν λογική και οπτική τα σύγχρονα μαζικά κοινωνικά κινήματα. Η ανάγκη να κτιστούν σήμερα κοινωνίες που να λειτουργούν διαφορετικά από ότι οι καπιταλιστικές κοινωνίες είναι περισσότερο από εμφανής. Άλλο θέλω και άλλο έχω ανάγκη. Η ανάγκη μπορεί να κινητοποιήσει και πληθυσμούς που δεν έχουν ταξική ή πολιτική συνείδηση. Ο Holloway κάνει αναφορά σε αυτή την ανάγκη και λέει ότι εκδηλώνεται μέσω μιας κραυγής (ακραίο συναίσθημα έτσι; Η λογική υποτάσσεται στο συναίσθημα) και πιο συγκεκριμένα: «Δεν υπάρχει λόγος να περιορίσουμε την κραυγή σε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων. Είναι μια κραυγή-ενάντια που υπάρχει μέσα σε όλους μας, εφόσον όλοι μας καταπιεζόμαστε από τον καπιταλισμό».


Η επανάσταση δεν έχει συνταγές. Κάνουμε αυτό και εκείνο με βασικό στόχο τι; Να γίνουμε σαν αυτούς που κοροϊδεύουμε; Έχουμε μάθει ως άνθρωποι να τα βάζουμε όλα σε κουτάκια με αρχή, μέση, τέλος, ίσως επειδή έτσι είναι η ίδια μας η ζωή. Ας προσπαθήσουμε να εντάξουμε αυτή τη λογική σε ένα πολυδιάστατο κόσμο. Ζούμε σε ένα κόσμο δυισμού. Έχουμε μάθει μόνο στο δίπολο εξουσία, αντιεξουσία. Το σύστημα μέσα στο οποίο λειτουργούμε και αλληλεπιδρούμε μας ωθεί να διαλέξουμε πλευρά. Εξουσία ή αντεξουσία. Καταπιεστής ή καταπιεζόμενος. Έχουμε σκεφτεί ποτέ ότι η σχέση εξουσιαστή – αντεξουσιαστή είναι αμφίδρομη; Ο πρώτος δημιουργεί τον δεύτερο αλλά και ο δεύτερος κατοχυρώνει και επιβεβαιώνει τον πρώτο. «Η πάλη ενάντια στο κεφάλαιο είναι πάλη ενάντια στην ταυτοποίηση, ενάντια στην εξουσία που ταυτοποιεί για να υποτάσσει και να εντάσσει», υποστηρίζει ο Holloway που προκλητικά αρνείται την ένταξη μας σε κοινωνικές ομάδες μια και αυτές τις δημιουργεί το ίδιο το σύστημα με το περίφημο «Δεν παλεύουμε ως εργατική τάξη, παλεύουμε ενάντια στο να είμαστε εργατική τάξη, ενάντια στην ταξινόμησή μας. Αποτελούμε γνήσια τέκνα της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής και αυτό επιθυμούμε να το αλλάξουμε».


Δεν έχει νόημα η επανάσταση αν δε ξεκινήσει πρώτα μέσα μας, αν δε συμπεριλάβει την επανάσταση της εφησυχασμένης και υποτελής συνείδησης, μιας συνείδησης που έχουν διαμορφώσει άλλοι με σκοπό να την ελέγχουν. Το ΕΓΩ υποτάσσεται στο ΕΜΕΙΣ, αφού πρώτα αυτοπροσδιοριστεί. Όλα αυτά μέσα από ένα δρόμο αξιοπρέπειας. Ρωτώ και εγώ ρητορικά με τη σειρά μου, μπορούμε να πετύχουμε όλες αυτές τις αλλαγές χωρίς την κατάληψη της εξουσίας; Ο Holloway υποστηρίζει ότι «δεν ξέρουμε προκαταβολικά τις τροπές που θα πάρει ένας τέτοιος αγώνας. Πρέπει να αποδεχτούμε τις ανομοιομορφίες, τα κενά και τις ασυνέχειες. Η ώθηση προς τον αυτοπροσδιορισμό είναι η μόνη πραγματική δύναμη, που δίνει το μέτρο και τη βάση στο όραμα της χειραφέτησης». Είναι επιτακτική ανάγκη και όχι απλά επιθυμία η δημιουργία ενός «νέου κόσμου» όσο ελαττώνονται και οι επιλογές δημιουργίας του.


«Ο θάνατος του καπιταλισμού δεν θα είναι το αποτέλεσμα μιας μαχαιριάς στην καρδιά, θα προκύψει από ένα εκατομμύριο τσιμπήματα μέλισσας. Αυτά τα τσιμπήματα είμαστε εμείς.» αναφέρει ο καθηγητής.


Rizobreaker δεν ξέρω αν ο Holloway είναι ο σύγχρονος Μαρξ (συγνώμη για την ιεροσυλία) αλλά σίγουρα μας δείχνει μια νέα οπτική που σου ζητεί να την προσεγγίσεις αρχικά με ένα ακραίο συναίσθημα (οργή, κραυγή που πρέπει να συνεχιστεί) και μετέπειτα με τη λογική (ως ένλογα όντα) απομακρυσμένοι από απολυτότητες και πολιτικούς μανιχαϊσμούς.

«Ας περπατήσουμε ρωτώντας» (και το αντίστροφο φυσικά) επισημαίνει ο καθηγητής.


Δε μένει παρά να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει κάποιος μαζί του.


Υ.Γ. Στο περιοδικό ΑΛΑΝΑ υπάρχουν πάρα πολλά ενδιαφέροντα άρθρα του Holloway μεταφρασμένα από την κόρη του Anna, που αξίζει να διαβάσετε.

Εικόνες (από πάνω προς τα κάτω):

1. Ένα πιτσιρικάκι με full face κουκούλα του EZLN*** (επαναστάτης από κούνια….αυτό που φοβάται η εξουσία….πιτσιρίκια με κουκούλες αντί για playstation και άλλους μηχανισμούς αποχαύνωσης)

2. Zapatistas

3. Ο Καθηγητής John Holloway

4. Η Κατάληψη της Βαστίλης

5. Γαλλική Επανάσταση

6. Οι περίφημοι Sans-culotte (πάλι Γαλλική Επανάσταση…..η μητέρα των Επαναστάσεων). Αν θέλετε να μάθετε για αυτούς, πατήστε εδώ

7. Επανάσταση στο Βερολίνο (1848)

8. Μπολσεβίκοι ( από την Οκτωβριανή Επανάσταση)

9. Οδοφράγματα στο Αλγέρι (1960). Από τον Γαλλοαλγερινό πόλεμο

-------------------------

* Ya basta = Φτάνει πια φτάνει (ισπανική φράση που έγινε σύνθημα στα χείλη των επαναστατημένων Zapatistas και που στα αγγλικά μεταφράζεται ως "Enough is enough!").

**Ο John Holloway είναι καθηγητής κοινωνιολογίας στο Ινστιτούτο Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών της Puebla του Mexico.

*** EZLN = Zapatista Army of National Liberation (Ejército Zapatista de Liberación Nacional)

Πέμπτη 16 Απριλίου 2009

Κατάθλιψη στη μπλογκόσφαιρα


Αυτή βίωσα Κοι και Κες τον τελευταίο μήνα και για αυτό δεν ήθελα να γράψω. Θέλεις το κοινωνικό blogging που ενεπλάκη τον τελευταίο καιρό, θέλεις ότι ο Ολυμπιακός κατέκτησε το πρωτάθλημα, το overdose των πληροφοριών, οι εξελίξεις στην Ελληνική πραγματικότητα που ως πολίτης τις παρακολουθώ αλλά ως blogger ΑΔΥΝΑΤΩ να τις σχολιάσω, θέλεις η ματαιότητα με την οποία πολλές φορές αντιμετωπίζω το blogging ως μία μόδα και όχι ως κάτι το ουσιαστικό (σίγουρα λανθάνω, σίγουρα είναι «εργαλείο», απλά αναφέρομαι στην «αίσθηση» και όχι στην ουσία), το γεγονός ότι πολλές φορές συλλαμβάνω τον εαυτό μου να προδίδει τις όποιες αρχές έχω, με απομάκρυναν από το αγαπημένο μου «σπορ».

Λευκή μου σου χρωστάω μια απάντηση. Έγραψες ένα σχόλιο την τελευταία φορά που επικοινωνήσαμε και το οποίο μου είχε δώσει αφορμή για σκέψη και για προβληματισμό. Είχες γράψει ότι: «Μα ακόμα και ο λαός όταν παίρνει την εξουσία (και μέσω επανάστασης) γίνεται ένα και το αυτό με τους εξουσιαστές-εξουσιόκαυλους. Υπάρχει άραγε χρυσή τομή?». Ήθελα να σου γράψω πολλά αλλά είμαι σε συγγραφική απραξία όπως θα έχεις καταλάβει. Η δική μου εκτίμηση είναι ότι ο λαός δεν πήρε πραγματικά την εξουσία σε πολλές από τις επαναστάσεις που έλαβε μέρος. Κάποιοι άλλοι καπηλεύτηκαν τους αγώνες του. Θα ήταν άδικο βέβαια να ισοπεδώναμε τα πάντα, καθώς υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανθρώπων που επαναστάτησαν ενάντια στο κατεστημένο απέκτησαν εξουσία και μετά τα μοίρασαν όλα στον λαό. Διάβασε όποτε έχεις όρεξη για τον Μπελογιάννη, τον Βελουχιώτη, τον Che, τον Ζαπάτα, διάβασε για το κίνημα των Ζαπατίστας που ευαγγελίζονται το περίφημο «μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να καταλάβουμε την εξουσία». Στο τελευταίο προσωπικά «ποντάρω» για αυτό στεναχωριέμαι όταν βλέπω ενεργοποίηση του κόσμου ΜΟΝΟ για φιλοζωικά ή οικολογικά θέματα και όχι για κοινωνικά (εξού και η προηγούμενη μου δημοσίευση). Γιατί? Μα γιατί κάνουν τζιζ. Γιατί μπορεί να βρεθείς ενάντια και στον ίδιο σου τον εαυτό. Ενώ για να σώσεις μια χελώνα ή τη Γη από την ενεργειακή κρίση, δεν έχεις να βρεθείς αντιμέτωπος με τους προσωπικούς σου δαίμονες (και ουχί μόνο).

Καλά να περάσετε.