Εν αρχή είναι η ……… οργή

“Η κραυγή” (“The Scream”, “Le Krito” - 1893) του Edvard Munch

Αφετηριακό συναίσθημα αντίδρασης. Λειτουργούμε πρωτίστως με το συναίσθημα και κατόπιν με τη λογική. Η λογική συνήθως μας φέρνει σε μια κατάσταση ουδετερότητας μια και το πνεύμα καθυποτάσσει τα πρωτόλεια συναισθήματα, απόρροια ακραίων καταστάσεων. Η σκέψη είναι και αυτή απόρροια της οργής, της αγανάκτησης και της διαπίστωσης της αδικίας. Ο θεωρητικός στοχασμός «γεννιέται» από αυτό το άναρθρο ψέλλισμα δυσαρέσκειας. Μια αρνητικότητα που υποδηλώνει το κυρίαρχο συναίσθημα μας.

Ο σύγχρονος άνθρωπος βιώνει αυτό το συναίσθημα ποικιλοτρόπως. Εκμετάλλευση στους εργασιακούς χώρους, χαμηλοί μισθοί, υψηλό κόστος ζωής, διακρίσεις, αναξιοκρατία, κρατική βία, κατευθυνόμενη δημοσιογραφία, ανύπαρκτη πολιτική ζωή, αφερέγγυοι πολιτικοί, καλπάζων φασισμός και ρατσισμός κ.α., δημιουργούν έντονη πίεση στο άτομο που βιώνει άγχος, αδικία, ένδεια και άλλα δεινά.

Πολλές φορές συμβαίνει το εξής: ή συμμετέχουμε στην οργή ή παρακολουθούμε αυτούς που οργίζονται δίνοντας τους δίκιο ή άδικο. Το δεύτερο είναι αποτέλεσμα της λογικής και της προσπάθειας μας να «φανούμε» αντικειμενικοί ενώ ουσιαστικά λειτουργούμε ως υποτελείς ("αυτός είναι ο κόσμος και δε μπορούμε να τον αλλάξουμε"). Αν δεχτούμε μια κοινωνία που θα επικρατεί δικαιοσύνη, αξιοκρατία, ισότητα ευκαιριών ως ουτοπική, τουλάχιστον ας παραδεχτούμε ότι μια κοινωνία αδικίας είναι πραγματικότητα και ας το θέσουμε ως αφετηρία. Ο καθηγητής Holloway υποστηρίζει ότι: «{…} δεν μας ενδιαφέρει εάν η υποκειμενικότητα μας είναι μια κοινωνική κατασκευή: αυτή είναι η κραυγή μας, αυτός είναι ο πόνος μας, αυτά είναι τα δάκρυα μας. Δεν θα επιτρέψουμε να μετριαστεί η οργή μας από την πραγματικότητα, αντίθετα η πραγματικότητα πρέπει να υποχωρήσει μπροστά στην κραυγή μας». Οι σύγχρονες κοινωνίες διακατέχονται από τη ρήση του Machiavelli θεμελιωτή ενός ρεαλισμού που υποχρεώνει το άτομο - από το 16ο αιώνα παρακαλώ - να ενδιαφέρεται μόνο για την πραγματικότητα και όχι για εκείνο που θα ευχόμασταν να υπήρχε. Του κάνουμε το “χατίρι” και αυτό πράττουμε. Ασχολούμαστε με την πραγματικότητα και με το τι συναισθήματα μας επιφέρει.

Η παράδοξη υποκειμενικότητα μας είναι ουσιαστικά και η παγίδα μας. Ένας εγκλωβισμός που επιτάσσεται από την ανακόλουθη παραδοχή της πραγματικότητας ως πραγματικής, την ίδια στιγμή που η παραδοχή της αδικίας επιτάσσει και συνέχεια. Βλέπουμε ή ακόμη και βιώνουμε την αδικία αλλά για χάρη της ψυχικής μας υγείας ή του συμφέροντος μας, προσποιούμαστε ότι δεν τη βλέπουμε. Στρουθοκαμηλίζουμε κοινώς. Εξυγιαίνουμε την ίδια μας τη συνείδηση με μια λογική παρόμοια «{…} με τη μουσική υπόκρουση με την οποία τα SS αρέσκονταν να καταπνίγουν τις κραυγές των θυμάτων τους» σύμφωνα με τον Adorno. Η οργή μας δεν είναι εκδήλωση αδυναμίας που ως τέτοια μας επιβάλλει την υποταγή μας. Η οργή μας σημαίνει ότι αυτό που βιώνουμε δε μας αρέσει και δεν το επιθυμούμε στην πραγματικότητα μας. Είναι πραγματικά εφιαλτικό για αυτό δεν το επιθυμούμε. Το επέλεξαν κάποιοι άλλοι για εμάς και εμείς το αποδεχθήκαμε εν αγνοία μας ή εν συμφέρον μας (ποιητική αδεία).

Πολλοί υποστηρίζουν «έχω αρκετά προβλήματα για να ασχοληθώ και με άλλα», ξεχνώντας ότι σε μια περίοδο κοινωνικής ένδειας λειτουργεί η θεωρία του ντόμινο. Δε συμφωνώ με την εγωιστική τοποθέτηση αλλά την αποδέχομαι ως πραγματική. Και προσπαθώ να βρω «φως στο τούνελ» με αφετηρία το τι έχουμε και όχι το τι θα γίνει μια και το δεύτερο, «κάποιοι» μας το έχουν απαγορεύσει ρητά και κατηγορηματικά είτε θεωρώντας το ουτοπικό, είτε προτείνοντας μας ένα εναλλακτικό εφιάλτη που ουσιαστικά απενεργοποιεί την ίδια την πραγματικότητα. Το ότι απορρίπτουμε ένα κόσμο που δε μας αρέσει δε σημαίνει απαραίτητα ότι έχουμε και την εφαρμόσιμη αντιπρόταση. Η απόγνωση μας είναι η αρχή. Είναι η αρχή της απόρριψης και εκεί πρέπει να εστιάσουμε. Μετά θα ακολουθήσει ο λογισμός και η «κατασκευή» της νέας κοινωνίας. Μιας κοινωνίας για τους πολίτες. Το αυτονόητο δηλαδή και όχι μία ουτοπία όπως μας τη «βάπτισαν». Μέσα σε αυτό το σαθρό περιβάλλον ο μόνος φανός ελπίδας είναι η ίδια μας η απόγνωση. Η κραυγή, η διαμαρτυρία, η οργή.



Η αρνητικότητα – δεν το κρύβω – είναι μαρξιστική αρχή. Έτσι γεννήθηκε ο μαρξισμός και για αυτό αντιπαλεύονται ακόμη και σήμερα αυτές τις αρχές οι «δυνάμεις του σκότους» όπως ονομάζω εγώ την αντεπανάσταση. Απλά ο μαρξιστικός «εναγκαλισμός» αυτών των συναισθημάτων ουσιαστικά αντί να τις ελευθερώσει, τις εγκλώβισε σε ένα ιστό που αναχαίτισε το ΟΧΙ μας (το γιατί δεν είναι κάτι που θα μας απασχολήσει τώρα).

«I don't know what's worth fighting for

Or why I have to scream

I don't know why I instigate

And say what I don't mean

I don't know how I got this way

I know it's not alright

So I'm breaking the habit

I'm breaking the habit

Tonight»

Μια και ανέφερα το μαρξισμό, για πολλούς ανθρώπους η απουσία ικανοποιητικής αντιπρότασης στον καπιταλισμό είναι μια αιτία που επιφέρει ακραία συναισθήματα και μας αναγκάζει να «αποδεχόμαστε» ως πραγματικό το φρικτό. Για αυτό είναι ανάγκη περισσότερο από ποτέ να περιφρουρήσουμε αυτή την αρνητικότητα μας και να την κληροδοτήσουμε σε μια νέα ανθρωπιστική θεωρία που να μπορεί όμως να γίνει όμως και πράξη. Είναι βασική μας υποχρέωση να διατηρήσουμε την οργή μας ακόμη και αν δε ξέρουμε πως να τη διαχειριστούμε. Είναι η ΑΡΧΗ……….

«Όταν χαράζει, ο πρώτος στεναγμός

βγαίνει απ' τα πιο σφιγμένα χείλη.

Αν είσαι μόνος, αν είσαι αδύναμος

η χαραυγή θα σε ξεκάνει.

Πίσω απ' τους λόφους, πίσω απ' τα βλέφαρα

υπάρχει τόπος και για σένα.»

Υ.Γ.1 Δε θέλω να αναφερθώ/καπηλευτώ τον τραγικό θάνατο τριών συνανθρώπων μας, ούτε να εστιάσω στους «δολοφόνους» άμεσους και έμμεσους. Ας δώσουμε ένα τέλος σε αυτή την ανθρωποφαγία και ας…..οργιστούμε.

Υ.Γ.2 Σκύλος μαχητής (μου το έστειλε μία φίλη και την ευχαριστώ πολύ - "αξίζει" να διαβάσετε και τα σχόλια)

Υ.Γ.3 "Θετική η πλειοψηφία των Ελλήνων στα μέτρα" αναφέρει το σχετικό άρθρο των ΝΕΩΝ. Βλέπετε το δίλημμα που τίθεται είναι περικοπή μισθών ή χρεοκοπία. Για το γεγονός πως "{...} οργανώνουν {...} τη λεηλασία των φτωχότερων υπέρ των πλουσιότερων και αυτό το ονομάζουν μηχανισμό για την υπέρτατη σωτηρία {...} " (όπως μας αναφέρει ο Καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε ένα θαυμάσιο άρθρο επίσης στην ίδια εφημερίδα) ΟΥΤΕ ΚΟΥΒΕΝΤΑ. Οργιστείτε ελεύθερα. :-))

Υ.Γ.4 Για το ίδιο θέμα (βλ. ΥΓ. 3) "εμφανίζεται" δημοσκόπηση στην Καθημερινή της Κυριακής, της Public Issue σύμφωνα με την οποία δύο στους τρεις πολίτες, τάσσονται κατά των οικονομικών μέτρων. Αποφασίστε παιδιά. Σταματήστε να μας αντιμετωπίζετε ως πολίτες τρίτης κατηγορίας. Νισάφι πια με τις δημοσκοπήσεις κατά παραγγελία. Εντάξει τη δεύτερη την "καταλαβαίνω". Την πρώτη, την έκαναν ανάμεσα σε υπουργούς της σημερινής κυβέρνησης; Αυτή η "ιστορία" λαμβάνει χώρα ΚΑΙ στις εκλογές αλλά και όπου αλλού τίθεται θέμα χειράγωγησης της μάζας. Μια θεμελιακή σύγκρουση που ο Sartre συνήθισε να χαρακτηρίζει "το βλέμμα του άλλου". Ένας αγώνας κυριαρχίας του απόλυτου υποκειμένου. Του υπαρξιακού ΕΓΩ. Μια προσπάθεια καθήλωσης της ίδιας της συνείδησης μας, ένας διαρκής βιασμός από την πλευρά των συλλογικών στερεότυπων. Η καταδυνάστευση του ΕΓΩ από τη συμβατική ορθροσύνη και την ηθικότητα που θέλουν να καταργήσουν την αυθορμησία και τη φυσικότητα, με σκοπό τον έλεγχο τους από της εξουσία. Ο άνθρωπος που διαμαρτύρεται είναι ένας "εγκληματίας" - σύμφωνα με το Γάλλο φιλόσοφο - που ροκανίζει τα υποστηλώματα μιας καταπιεστικής κοινωνίας. Πόσο δίκιο είχε.

Κινητοποιήσεις

"Από την Τετάρτη κατάληψη του κέντρου της Αθήνας και όλων των μεγάλων πόλεων.

Από την ώρα της πορείας στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τις μεγάλες πόλεις με αφορμή την πανελλαδική απεργία, να καταλάβουμε τις πόλεις. Να μην φύγει κανείς μέχρι να πάρουν πίσω τα μέτρα. Καθιστική διαμαρτυρία, ειρηνική που θα κλείσει το κέντρο των πόλεων για όσο χρειαστεί. Να μετατρέψουμε με το έτσι θέλω την απεργία σε διαρκείας και να μην κουνηθούμε αν δεν νικήσουμε! Στην Αθήνα να ξεκινήσουμε αποκλείοντας τη Βουλή, την Ομόνοια και τους σταθμούς του ΜΕΤΡΟ στο κέντρο.

Οι μπλόγκερς προσππάθησαν να "πουν" κάτι πριν από καιρό και τώρα πρέπει με την κίνησή τους να "φωνάξουν" δυνατά...

Υπάρχει ομάδα στο φατσοβιβλίο. Προωθήστε το σε όσους νομίζετε, ανεβάστε το στα μπλογκς που διαβάζετε, στους δικούς σας χώρους. Μέσα σε τρεις μέρες πρέπει να το έχουν μάθει όλοι, σε όλη την Ελλάδα. Κάτι πρέπει να κάνουμε. Ας αρχίσουμε από κάπου!"

Η πόρνη και....."φιλάκι";

Η πόρνη εξεγείρεται, σύμφωνα με τον Baudelaire, ενάντια στην αστική κοινωνία και της ηθικής της που βασίζεται στο θεσμό της οικογένειας. Υπάρχει συμπόνια για την πόρνη και την παρακμία της; Είναι η στάση της μία – έστω άθελα της – έκφραση εναντίον της θεσμικής μορφής του έρωτα και της πνευματικής του μορφής; Η παράνομη και αντάρτισσα πόρνη καταστρέφει – επιμένω, με ανιδιοτέλεια – την ηθική και κοινωνική οργάνωση, αλλά τι γίνεται με τα θεμέλια του αισθήματος; Ψυχρή σε στιγμές πάθους, μοναχική και απαθής την ίδια ώρα που οι άλλοι εκστασιάζονται, παρομοιάστηκε πολλές φορές στο παρελθόν με τη ψυχή ενός καλλιτέχνη. Ίσως επειδή και εκείνοι εκπορνεύονται από τη στιγμή που οι κανόνες της ελεύθερης αγοράς εισχώρησαν στο δικό τους «στίβο» (ή πάντα έτσι ήταν;).

Υ.Γ. Η απόφαση της πλουτοκρατίας «κάποιοι» να γίνουν φτωχότεροι και οι ίδιοι πλουσιότεροι, μου θυμίζει το γνωστό ανέκδοτο που ο απατεώνας τύπος κάνει τη μοιρασιά: «δικό μου, δικό μου, δικό μου, δικό μου…….φιλάκι;»

Merry Christmas and Happy New Capitalism

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από........τον καπιταλισμό, τον ιμπεριαλισμό, το φασισμό, το ρατσισμό και την αδικία αυτού του κόσμου.

Υ.Γ.1 Υπήρχε και κείμενο αλλά χάθηκε μέσα στις φωτογραφίες.

Υ.Γ.2 Ναι. "Ονομάζεται" θετικός λαϊκισμός. Χρειάζεται που και που.

Αστικές Εξεγέρσεις

Στην ιστορία έχουν καταγραφεί διάφορες εξεγέρσεις σε αστικό περιβάλλον και για διάφορους λόγους. Αναταραχή και πόλη είναι στενά συνδεδεμένες μια και είναι ο χώρος που στεγάζονται τόσο η εξουσία, όσο και ο πληθυσμός που καταπιέζεται ποικιλοτρόπως από την πρώτη.

Η αποτελεσματικότητα των ταραχών είναι κυρίως πολεοδομικό θέμα: πόσο εύκολα μπορούν να κινητοποιηθούν οι εξεγερμένοι, πόσο ευάλωτα είναι τα κέντρα εξουσίας και πόσο εύκολα η εξουσία μπορεί να καταστείλει τους «ταραχοποιούς». Η πολεοδομία στηρίζεται από θεσμικούς μηχανισμούς που με τη σειρά τους ελέγχονται από την εξουσία. Οι επαναστάσεις αποφασίζονται στις μεγάλες πόλεις πλέον και έτσι η εξουσία αποφασίζει να αλλάξει τον πολεοδομικό χάρτη ώστε να αντιμετωπίσει τις εξεγέρσεις. Στο Παρίσι του 19ου αιώνα (πόλη με μεγάλη παράδοση σε αστικές «ανταρσίες»), δίνεται το χρίσμα ανακατασκευής ουσιαστικά της πόλης σε ένα νομάρχη τον Hausmann. Ο Hausmann, ευνοούμενος του Αυτοκράτορα και έχοντας υπό τις διαταγές του όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, απαλλοτριώνει τα στενάκια που αποτελούσαν χώρους διαφυγής για τους κυνηγημένους επαναστάτες και τα αντικαθιστά με ευθείς δρόμους που οδηγούν σε πλατείες. Δημιουργούνται για αυτό το σκοπό τριγωνικά οδικά δίκτυα με προνομιακή γωνιακή θέση (όποιος έχει επισκεφτεί το Παρίσι θα το διαπιστώσει αυτό ιδίοις όμμασι), τα γνωστά βουλεβάρτα, που διευκολύνουν το έργο των δυνάμεων καταστολής (δεν αλλάζει ο ρόλος τους δυστυχώς), μια και δε χρειάζεται να οδηγηθούν στα στενά με σκοπό να κυνηγήσουν το εξεγερμένο πλήθος, αλλά απλά περιμένουν τους επαναστάτες με τα οπλισμένα κανόνια τους στις πλατείες. Το Παρίσι αλλά και πολλές άλλες δυτικοευρωπαϊκές πόλεις αλλάζουν με γνώμονα μια στρατιωτική και κατασταλτική ανοικοδόμηση. Η πόλη τύπου Hausmann είναι γεγονός. Στην αστική αυτή αλλαγή, οι εξεγερμένοι δεν έμειναν απαθείς και ανενεργοί. Μελέτησαν το νέο αστικό τοπίο αλλάζοντας και τις τακτικές δράσης τους.

Διανοούμενοι και άλλες πνευματικές προσωπικότητες της εποχής όπως ο Balzac, ο Hugo, ο Dickens, βρίσκουν χυδαίες τις μεταρρυθμίσεις του Hausmann, την ίδια στιγμή που βαρόνοι της εποχής όπως ο Von Moltke ή ο βουλευτής Picard, εκτιμούν το έργο του δηλώνοντας πως «οι σφαίρες δε ξέρουν να στρίβουν». Ο Bauntelaire, στο έργο του Les Fleurs du Mal (Τα Άνθη του Κακού), που αφιερώνει στον Hugo, αποτυπώνει τα συναισθήματα που προκαλεί η νέου τύπου πόλη (που σημειωτέον για χάρη της ασφάλειας που προσφέρει στην εκάστοτε εξουσία καταστρέφει ουσιαστικά τα περισσότερα αρχαία κτίρια που συνήθως ήταν «συνωστισμένα» στα απαλλοτριωμένα στενά), που αλλάζει, μια αλλαγή που η καρδιά του ανθρώπου δε μπορεί να ακολουθήσει.

Αστικές αναταραχές παρατηρούνται από το Μεσαίωνα και πιο συγκεκριμένα από τη στιγμή που έχουμε ανάπτυξη των πόλεων και συγκέντρωση μεγάλου αριθμού κατοίκων μέσα σε αυτές. Οι περιοχές γύρω από τον Καθεδρικό ναό κατά κύριο λόγο αλλά και την αγορά, ήταν ιδανικές για εξεγέρσεις μια και συναθροίζονταν ο κύριος όγκος των πολιτών της πόλης-κράτους. Και στη προβιομηχανική περίοδο έχουμε μεγάλες αστικές αναταράξεις με την πτώση της Bastille να δεσπόζει (Γαλλική Επανάσταση), αλλά και το Palermo της Ιταλίας, στο οποίο μάλιστα έχουν καταγραφεί οι περισσότερες εξεγέρσεις (δώδεκα τον αριθμό). Η βιομηχανοποίηση της παραγωγής, η αύξηση του πληθυσμού και η μάζωξη της εργατικής κυρίως τάξης (για την πλειοψηφία δηλαδή) κάτω από άθλιες συνθήκες στο κλεινόν άστυ, προσδίδει ένα επαναστατικό χαρακτήρα, σε αυτές τις διαδηλώσεις που συνήθως «αποκρούονται» βίαια από το καθεστώς. Απλά σε αυτή την περίοδο ο καμβάς της πολεοδομικής ανάπτυξης που εμπεριέχει από τη μια μεσοαστικά οικήματα και από την άλλη μια αμιγώς βιομηχανική ζώνη, εξελίσσεται στα δύο αντίθετα άκρα της πόλης με αποτέλεσμα να επιδρά αρνητικά στη συνοχή μιας εξέγερσης. Βλέπουμε τόσο στο Λονδίνο («east end» με «west end», όσο και στο Paris («Concorde» με «Republique»), διαφορετικές περιοχές γεωγραφικά, κοινωνικά και πνευματικά. Δεν είναι τυχαίο που οι εξεγέρσεις που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα έχουν αφετηρία μια συγκεκριμένη περιοχή. Η εξουσία γνωρίζει το ρόλο τόσο αυτών των περιοχών όσο και των πανεπιστημίων για αυτό συχνά πυκνά (πολλές φορές και με προβοκατόρικες μεθόδους) «στοχοποιούνται» με σκοπό το «σκούπισμα» ή την κατάργηση του ασύλου.

Οι δημοτικές αρχές παρουσιάζονται ευάλωτες στις εξεγέρσεις καθώς εκπροσωπούν την πεποίθηση ότι εξυπηρετούν τους πολίτες και όχι την εξουσία. Δεν είναι τυχαίο που οι εξεγερμένοι συνήθως κινούνται προς το δημαρχείο, τουλάχιστον σύμφωνα με το Γαλλικό πρότυπο εξέγερσης. Το μόνο «όπλο» της δημοτικής αρχής είναι ο πολεοδομικός μηχανισμός που αναφέραμε παραπάνω. Και για αυτόν τον «ενεργοποιούν» έχοντας πάντα υπόψη τους και αυτόν τον παράγοντα. Π.χ. οι συνοικίες του Brooklyn απέχουν εξεπίτηδες πολύ από το Δημαρχείο της New York. Είναι μια πολεοδομική επιλογή της δημοτικής αρχής για την αντιμετώπιση πιθανής εξέγερσης του πληθυσμού που κατοικεί υπό δυσμενείς συνθήκες στην εν λόγω περιοχή. Τέλος, οι κάτοικοι μιας περιοχής με δήμο, έχουν αναπτύξει έντονα το συναίσθημα της συμμετοχής στα κοινά. Για αυτό και προσπαθούν να κατηγοριοποιήσουν την
«αγορά» (με την έννοια της ελεύθερης συνάθροισης διαφορετικών ανθρώπων) και να δημιουργήσουν περιοχές που η κάθε μία εξυπηρετεί και ένα σκοπό. Στην Ελλάδα έχουμε πχ το Γκάζι για διασκέδαση, το Παπάγου για ησυχία (εξου και το “υπνούπολη”), το Κολωνάκι για ψευτοπολυτέλεια κοκ. Με αυτό τον τρόπο «καταργούν» την αγορά με την αρχαία έννοια του όρου και όχι την εμπορική ιδιότητα μιας περιοχής. Το μόνο «αρνητικό» που έχει για την εξουσία η συγκεκριμένη επιλογή είναι πως ουσιαστικά κατηγοριοποιούν και τις κοινωνικές τάξεις με αποτέλεσμα να έχουν ορισμένες φορές αντίθετα αποτελέσματα από το επιθυμητό μια και με αυτόν τον τρόπο ενισχύουν την κοινωνική συνοχή του λαϊκού κινήματος. Μόνο «όπλο» της εξουσίας σε αυτή την περίπτωση είναι η αστική ανάπλαση των φτωχογειτονιών (για αυτό βλέπετε και στην Ελλάδα πρώην φτωχογειτονιές που η αριστερά είχε μεγάλη εκλογική παράδοση, να βρίσκεται στα «χέρια» συντηρητικών κομμάτων).

 

Αντίθετα πόλεις που είχαν βασιλική εξουσία, έχουν μεγάλες πλατείες και φαρδείς δρόμους ώστε να παρελαύνει ο Βασιλιάς και να χειροκροτούν οι υπήκοοι. Οι κάτοικοι αυτών των περιοχών υιοθετούν μια παθητική και θεατρική στάση. Ο πολίτης σε ρόλο θεατή – χειροκροτητή, μη μπορώντας να εξωτερικεύσει τα συναισθήματα που του γεννιούνται (βέβαια το θέατρο γεννά προβληματισμούς, ενώ μια παρέλαση ή η τηλεόραση στο σύνολο της ΟΧΙ). Η Washington D.C., τα ανάκτορα του Buckingham, η Sans Elysee, είναι μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Η αποτελεσματικότητα βέβαια της συγκεκριμένης πολεοδομικής επιλογής αμφισβητήθηκε από το γεγονός ότι οι πλατείες και οι μεγάλοι δρόμοι έγιναν ιδανικοί τόποι συγκέντρωσης μεγάλων αριθμών κατοίκων, ενισχύοντας ουσιαστικά το λαϊκό κίνημα και τη συνοχή του.

 

Υπάρχουν βέβαια και περιοχές όπως η Prague, η Vienna, κλπ που ο αυτοκρατορικός δρόμος «συγγενεύει» με φτωχογειτονιές δημιουργώντας τον ιδανικό καμβά αναταραχής. Στο παρελθόν, οι βασιλιάδες αποσύρονταν στις εξοχικές τους κατοικίες και περίμεναν να καταλαγιάσει ο θόρυβος. Πέρα από το να στείλουν τις κατασταλτικές τους ομάδες εναντίον του εξεγερμένου όχλου, μια άλλη προσφιλής τους τακτική ήταν να επιστρατεύουν με διάφορες μεθόδους τους ευυπόληπτους πολίτες ενάντια στους «ανήσυχους» (σας θυμίζει κάτι αυτό;).

 

Μια και αναφέρθηκα στο παρελθόν, είναι σημαντικό θαρρώ να αναφέρω πως οι εξεγέρσεις είχαν ένα χαρακτήρα προστασίας της εκκλησιαστικής έδρας από τους άθεους. Για αυτό είναι πολύ σημαντική η Γαλλική Επανάσταση. Γιατί μετά το 1789 «ενεργοποιείται» ο όρος κοινωνική εξέγερση για θέματα που αφορούν την ελευθερία, την ισότητα, τη φτώχεια κλπ κλπ. Για αυτό και οι απανταχού συντηρητικοί «πολεμούν» τη Γαλλική Επανάσταση και ότι αυτή μεταλαμπάδευσε στις επόμενες γενιές.

Μετά τη Γαλλική Επανάσταση η εξουσία ενίσχυσε την άμυνα της με την αυξημένη παρουσία στρατώνων μέσα στις πόλεις και λίγο αργότερα (τον 19ο αιώνα) με τη δημιουργία των πρώτων αστυνομικών σωμάτων (απόδειξη ότι η αστυνομία δε δημιουργήθηκε με σκοπό να προστατεύει αλλά να καταστέλλει).

 

Στη σημερινή εποχή, τα μέσα μεταφοράς έχει αποδειχθεί ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο (κυρίως τα αυτοκίνητα) επειδή ανατρέπονται σχετικά εύκολα, καίγονται και χρησιμοποιούνται ως οδοφράγματα (λάβετε ως παράδειγμα τις αναταραχές στο Παρίσι όταν Δήμαρχος ήταν ο Σαρκοζί). Τα αυτοκίνητα επίσης χρησιμοποιούνται από τους αστούς για μια ειρηνική διαδήλωση (βλέπε τις κόρνες των Γάλλων αστών που διαλαλούσαν ότι οι Αλγερινοί είναι Γάλλοι), αλλά και εμποδίζουν το έργο της αστυνομίας (για αυτό και η αστυνομία σε περίοδο που υποπτεύεται κοινωνική αναταραχή, αποκλείει τα εποχούμενα από το κέντρο). Με τα μέσα μαζικής μεταφοράς (λεωφορεία, τρένα, τραμ, μετρό κλπ) μπορούν να διαδοθούν τα νέα μιας εξέγερσης αλλά και να καλυφθούν σχετικά γρήγορα οι τεράστιες αποστάσεις των σύγχρονων μεγαλουπόλεων.

 

Η τεχνολογία επίσης αποτελεί «όπλο» στα χέρια τόσο της εξουσίας, όσο και των εξεγερμένων. Η αστυνομία με τη χρήση της τεχνολογίας μπορεί να διατελέσει πιο αποτελεσματικά το έργο της, όπως και οι διαδηλωτές όμως, μια και μπορούν πλέον να διαδώσουν τις θέσεις τους, το σημείο εκκίνησης, την ημερομηνία και άλλες πληροφορίες τόσο ενημερωτικές όσο και οργανωτικές.

 

Τα Πανεπιστήμια που βρίσκονται στο κέντρο της πόλης αποτελούν επικίνδυνα (για την εξουσία) κέντρα αναταραχών για αυτό και αν παρατηρήσετε τα περισσότερα αμερικάνικα πανεπιστήμια βρίσκονται αποκεντρωμένα σε campus. Τα Πανεπιστήμια λόγω της έντονης πολιτικοποίησης τους, ως χώρος ελεύθερων ιδεών, αλλά και λόγω του ασύλου (που καλώς υπάρχει) αποτελούν εστίες δημιουργίας αναταραχών. Αυτό είναι εμφανές και δια γυμνού οφθαλμού τη σήμερον ημέρα.

 

Οι κατοικίες επίσης των σύγχρονων «αθλίων», ιδίως αυτές που βρίσκονται κοντά στο κέντρο της πόλης αποτελούν κέντρα αναταραχών, διαφυγής αλλά και ανεφοδιασμού. Οι ένοικοι αυτών των κατοικιών γίνονται πιο επικίνδυνοι όχι μόνο λόγω ίδιας κοινωνικής κατάστασης, ένδειας κλπ αλλά και λόγω ίδιας φυλετικής σύνθεσης (βλέπε μετανάστες από την ίδια χώρα), με αποτέλεσμα την κοινωνική συνοχή ακόμη και σε ετερογενή πληθυσμό.

 

Η ιδανική πόλη για αναταραχές θα πρέπει να είναι πυκνοκατοικημένη και όχι μεγάλη σε έκταση (το κέντρο της Αθήνας νομίζω πως αποτελεί ιδανικό παράδειγμα), να δύναται να τη διασχίσει κάποιος πεζοπορώντας, ενώ δε θα πρέπει να τη διασχίζει κάποιο ποτάμι γιατί είναι εύκολο για την αστυνομία να ελέγξει τις όχθες, αλλά και επειδή είναι παρατηρημένο κοινωνιολογικά πως οι άνθρωποι που ζουν στις αντίθετες πλευρές των ποταμών διατείνονται εχθρικά μεταξύ τους, με συνέπεια να διακυβεύεται η κοινωνική συνοχή της εξέγερσης (τρανό παράδειγμα η περιοχή του Λονδίνου γύρω από τον Τάμεση και του Παρισιού από τον Σηκουάνα). Το μέγεθος της πόλης επιδρά στη συνοχή της εξέγερσης. Είναι ευνόητο πως οι τεράστιες σημερινές μεγαλουπόλεις δεν είναι το ιδανικό τοπίο για αναστάτωση λόγω ακριβώς του γεωγραφικού τους μεγέθους.

 

Έχει αποδειχθεί ότι οι αστικές αυτές αναταραχές δεν έχουν μεγάλη χρονική διάρκεια με αποτέλεσμα η πίεση που δέχεται η έδρα της πολιτικής εξουσίας να μην είναι μεγάλη. Η εκάστοτε εξουσία φοβάται εκτράχυνση των αναταραχών, όχι επειδή ανησυχεί για την ασφάλεια των πολιτών της, αλλά από το φόβο κατάλυσης της ίδιας της εξουσίας.

 

Η χρονική διάρκεια επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό και από τους «στόχους» των διαδηλωτών που στις σύγχρονες πόλεις έχουν πολλαπλό χαρακτήρα. Ενώ οι πλούσιοι και γενικά οι σύγχρονοι «άρχοντες» έχουν προνοήσει και διαμένουν σε περιοχές απομακρυσμένες από το κέντρο, στο τελευταίο παραμένουν διάφορα δημόσια διοικητικά κτίρια, πανεπιστήμια, το δημαρχείο, δημοσιογραφικά κτίρια, έδρες πολυεθνικών εταιρειών, τράπεζες, και γενικά κτίρια που αντιπροσωπεύουν την ίδια την εξουσία. Με το γεωγραφικό μέγεθος της πόλης έχουμε μαθηματική αύξηση των στόχων, μια «ποικιλία» που δυσκολεύει τόσο την εξουσία όσο και τους διαδηλωτές όμως. Για την εξουσία αλλά και το εξεγερμένο πλήθος ένα κτίριο μιας πολυεθνικής έχει την ίδια αξία όσο και ένα δημόσιο κτίριο που στεγάζεται ένα υπουργείο. Για αυτό παρατηρούμε σε ορισμένα εξουσιαστικά κτίρια μια πολυτέλεια που παραπέμπει σε μεσαιωνικό κάστρο, δημιουργώντας πέρα από αίγλη, δέος και φόβο σε όποιον τα πλησιάσει. Τίποτε δεν είναι τυχαίο.

 

Δεν πρέπει να ξεχνάμε – όπως και να υποτιμούμε – πως τα λαϊκά κινήματα και εξεγέρσεις έχουν καθαρά πολιτικό χαρακτήρα και πως η πόλη αποτελεί το αναγκαίο φόντο που αυτά εξελίσσονται.

 

Υ.Γ.1. Χρησιμοποιήθηκε υλικό από την πλούσια βιβλιογραφία του Eric Hobsbawm, "Η Πόλη στην Ευρώπη" του Leonardo Benevolo, "Αντεπανάσταση και εξέγερση" του Χέρμπερτ Μαρκούζε, "Θεωρία και πρακτική της εξέγερσης" και "Κυριαρχία & εξέγερση" του Αλφρέντο Μπονάνο, "Από την ιστορία στην πράξη" του Howard Zinn κλπ. Sky is the limit όσον αφορά τη βιβλιογραφία αδέλφια. ;-)

Υ.Γ.2 Το "The Revolution Will Not Be Televised" που ακούγεται στο βίντεο από το YouTube στην αρχή του κειμένου έχει τη δική του ιστορία. Αξίζει να τη δείτε εδώ: http://en.wikipedia.org/wiki/The_Revolution_Will_Not_Be_Televised

Υ.Γ.3 Όλες οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από το δικτυακό τόπο: www.flickr.com, εκτός από το αρκουδάκι με τη μολότωφ που είναι έργο του γνωστού Αναρχικού Βρετανού γραφίστα Bansky.

Υ.Γ. 4 Ότι αναφέρθηκε στο παρών δοκίμιο αποτελεί την υποκειμενική μου ματιά ιστορικών και όχι μόνο πεπραγμένων. Σκοπός μου δεν είναι σας πείσω για το αληθές, το αλάθητο ή την αυθεντία της γνώμης μου, αλλά να με αμφισβητήσετε και να ψάξετε τη δική σας αλήθεια. Αν πάλι δεν το επιθυμείτε, απλά αγνοήστε με. Θα "λάβω" το μήνυμα ακριβώς όπως οι πολιτικοί μας. ;-)

Υ.Γ. 5 Ο Μάης του '68 είναι μια αστική εξέγερση με πολύ βαθύ ιδεολογικό υπόβαθρο. Δεν αναφέρθηκα τόσο στον "Μάη", όσο και στο "δικό μας" Πολυτεχνείο, καθώς και σε αστικές εξεγέρσεις που έλαβαν χώρα σε όλο τον κόσμο για καθαρά πρακτικούς λόγους (θα έγραφα βιβλίο και θα ήταν δυσανάγνωστο) ενώ τέλος, επιθυμώ να κάνω κάποια στιγμή ξεχωριστά αφιερώματα για τις προαναφερόμενες εξεγέρσεις (για το Πολυτεχνείο έχω κάνει, αλλά νομίζω πως είναι ένα θέμα που είναι ανεξάνλτητο - όσο και αν επιδιώκεται τεχνηέντως μια προσπάθεια απομυθοποίησης του - και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, ιδίως από τα νέα παιδιά που ακολουθούν το δρόμο που χάραξε η νεολαία του '74, διεκδικώντας ένα καλύτερο αύριο).


Edit: Ξέρει κανείς πως μπορώ να αφαιρέσω τη διαφήμιση που βρίσκεται στο μενού δεξιά, κάτω ακριβώς από το ψηφιακό τζουκ μποξ; Στο "συμφωνητικό" ελεύθερης χρήσης των ιστολογίων τους γράφει ότι μπορεί η Google να βάζει αυθαίρετα διαφημίσεις; Αν ξέρει κανείς, παρακαλώ να μου στείλει email. Ευχαριστώ πολύ.